Groot kind

Hoe groot is het kind dat zijn kindheid bewaart in tijden van angst en onzekerheid? Hoe groot is de volwassene die het kind in zichzelf koestert, dag in dag uit? Bewust of onbewust, stiekem of uit noodzaak, in stilte en verwondering. In onverzadigbare drang tot bevestiging legt een kind zijn noden bloot. In goede en in slechte tijden. Wat is zijn noodzaak? Rechtop blijven staan, in een verwarrende wereld waar gevaar onvoorspelbaar loert.

Hartje zomer en de gordijnen zijn dicht. Stilletjes speel ik mijn spel. Mams niet wakker maken. Ze snurkt op de bank. Het is vakantie maar ik mag niet buitenspelen. Er is niemand die op mij kan passen. Zou ze weer zo’n gekke bui krijgen? Hysterie overvalt haar soms. Ik weet dan niet wat te doen. Ik kruip dan terug in mezelf, juist op het moment dat ik behoefte heb aan een knuffel.

Mijn moeder is ziek, manisch depressief. Soms is ze bang. Van en voor zichzelf. Wat moet ik dan als kind? Gauw volwassen worden. Hoe lang mag een kind zijn kinderspel volhouden? Onbevangen zijn en ontwapenend? Hoe lang mag het onbekommerd zorgeloos zijn? Zijn gier, zijn brul, zijn lach behouden? In een onveilige omgeving is dit moeilijk te duiden. In onmacht rijpt een kind snel naar volwassenheid. Noodgedwongen en uit zelfbehoud.

Het is heet boven op de slaapkamer. Ik hoor mams diep zuchten. Klinkt niet goed. Ik ben bang. Dit voelt anders. Wat moet ik doen. Ik mag niet naar beneden want ik ben al twee keer terug naar boven gestuurd. Het moet. Ik loop de trap af naar beneden. In de woonkamer voel ik de spanning hangen. Paps, het gaat niet goed met mam, ze zucht erg diep. Wil je alsjeblieft gaan kijken? Niet weer, zie ik hem denken. Ga maar naar boven, jongen. Ik kom zo kijken. Boven in mijn bed maken de zenuwen mij misselijk. Waar blijft ie nou? Mams is erg ziek. Suf van alle pillen.

De volwassene in het kind maakt zich ongerust. Hij probeert te begrijpen. Helaas is zijn uit nood geboren volwassen gedrag niet te duiden. Hij is plots kind af. De natuur grijpt in noodgevallen altijd in. Aangeboren speelsheid biedt afleiding. Maar is de afleiding nog afdoende? Blijft deze gezond en binnen de perken? Speelsheid gaat soms over in obsessief en repeterend gedrag.

Het is stil aan tafel tijdens de lunch. Dat hoort ook zo. Het eten is een rustmoment. Toch voel ik vaak de spanning hangen. Zo snel mogelijk werk ik twee boterhammen naar binnen. Mag ik van tafel? Ik heb nog twintig minuten voordat de schoolbel luidt. Uit de schuur pak ik hockeybal en stick. De stick is half afgesleten van het spelen in de straat. Ik tel mijn slagen tegen de muur. Nu nog even de bal hooghouden. Ik vind rust in geconcentreerdheid en controledrang. Ik moet beter. Ik kan beter. Ik wil beter. Ik vergeet even de spanningen in huis.

Een kind zou zich niet ongerust hoeven maken om zijn ouders. Het behoort onbedorven, spontaan en speels op te groeien in veiligheid en warmte. Omringd door onvoorwaardelijke liefde en fysiek en geestelijk gevoed. De werkelijkheid is soms anders en hard. Wat men zijn liefste en naaste wenst kan niet altijd geboden worden. Noodlot en onmacht lijken soms onlosmakelijk met elkaar verbonden. Kinderen worden dan vroeg groot. Volwassenen snel klein. Juist in noodlot en in onmacht moet het kind gekoesterd worden. Vluchten voor de werkelijkheid leidt tot paniek, wanorde en chaos.

Hoe zag zij eruit? Waar rook zij naar? Naar zoet of zout? Hoe voelde zij aan? Koud of warm? Hoe vaak knuffelde zij mij? Ik mag het niet vergeten. Ik wil de pijn en waarheid liefst zo snel mogelijk wegdrukken. Ik vlucht in fantasie, humor en cynisme. Een woeste zee van emoties slokt me op. Vaagt veilige grond onder me weg. Afscheid van mams is er nooit geweest. Een zwarte ijzeren poort sloeg voorgoed dicht. Een zwarte auto slokte haar op. Langs de Maas hoor ik de kerkklokken nog steeds luiden. Mijn mams is teruggegeven aan moeder aarde.

Op een hete zomerdag is moeder gevonden, achter op de plaats, in badpak liggend onder de tuindouche, door de buurvrouw. De geur van zomer en verdampend water op de stoeptegels zal ik mij een levenlang heugen. In mams is vroegtijdig iets geknapt en evenzo in mij. Het kwetsbaar kind in mij kreeg een dreun. Het werd me plots ontnomen. Alle zintuigen staan sindsdien op scherp. De angst gaat nooit verloren. Angst voor oud en angst voor nieuw. Angst voor nog meer verlies. Verlatingsangst. Een moeder is een levenlang nodig. In elke vorm en ik elke hoedanigheid. Fysiek is de navelstreng snel gebroken. In buik en hart blijft zij altijd met haar kind verbonden. Op jonge leeftijd een moeder verliezen is een drama. Een moeder verliezen zonder afscheid te kunnen nemen is rampzalig.

Ik voel me verlaten, droef en eenzaam. Kind zijn is niet meer leuk. Het kind in mij is afwezig en speelt niet langer mee. Voelt zich niet langer kind en serieus genomen. Aandacht en liefde schieten te kort en zijn niet in voldoende mate aan te dragen. Somberheid slaat in zichzelf neer. Ik verdrink in boosheid en fanatisme. Het kind in mij slaat lam en drinkt met ernst en zonder maat. Het kind vecht, komt er niet meer uit. Het speelt niet langer samen.

De volwassenheid staat dan plotsklaps voor de deur. Een nieuw dilemma dient zich aan. Het kind is diep van binnen blijven hangen en heeft de adolescentie nauwelijks verkend en geëxploreerd. Dan worden megastappen genomen. In speelsheid en verwondering blijft het kind rechtop staan. Maar al te grote naïviteit stelt vroeg of laat paal en perk. De rekening voor onvoltooide volwassenheid wordt duur betaald. Het kind in mij ligt daarvan niet wakker. Totdat chronisch ziek zijn ineens om extra zorg en aandacht vraagt.

De bloedsuikermeter slaat door. Ik moet onmiddellijk naar het ziekenhuis. Ik pak snel mijn spullen in en schrik van mijn vriendin die totaal verbijsterd op mijn boodschap reageert. Het besef lijkt buiten mij om te gaan. Ik wil geen deelgenoot worden van mijn eigen ellende. Houdt het ver van me af. De dokter en het spuitregime schudden mij hard wakker. Verantwoordelijkheid dringt zich op aan mij. Rust, reinheid en regelmaat vinden elkaar en slaan de handen ineen. Ik lees duizend boeken. Een fanatiek kind keert terug in mij. Ongeloof en boosheid eindigen in aanvaarding. Bezorgde familie en vrienden staan rondom mijn bed. Ze zijn net zo verbaast als ik.

Volwassenheid biedt groei en ontwikkeling en noopt tot keuzes. In korte tijd neem ik afscheid van mijn vriendin, studie en topsport. Door wanhoop gedreven zet ik mezelf in therapie weer op de rails. Ik drijf het verloren kind in mij terug naar binnen. Ik vecht met het volwassen zijn en met alles wat zich achter volwassenheid verhuld. Het kind in mij wil en blijft zegevieren maar maakt uiteindelijk een deal. Met gezonde zelfspot en humor weet het zich staande te houden in een volwassen wereld. In en door grote verwondering. Het kind in mij verwondert zichzelf en de wereld om hem heen.

Ik omring mezelf met informatie. Verken het licht en het duister. In alle mogelijke geuren, kleuren en smaken. Maak kennis met alle muzen. Op zoek naar erkenning en verklaring. In literatuur, kunst, muziek en dans. Het leven is een feest. Ik ontdek de schoonheid van het leven en de mens. Als een groot kind. Ik consumeer, neem deel, draag bij. Ik beteken en doorleef. Ondanks grote angst die altijd parten speelt. Wat heb ik als mens te verliezen? Verwondering en nieuwsgierigheid geven nieuwe energie. Opium voor mijn ziel.

Hoe kwetsbaar is de volwassene in modern times? Waar heeft hij zijn kind verstopt. Hij houdt het angstvallig verborgen om het niet te hoeven verliezen. Vermorzeld door prestatiedrang, materiedrift en haast, cijfert hij het kwetsbaar zijn weg. Zijn maatschappij gedijt bij hoge werkdruk en onmogelijke verwachtingen. Modern times tekenen zijn lijf en leden met RSI en stress. Veeleisend is zijn nieuwe wereld die doordendert op commando’s van keyboards en gsm’s. Hij twittert en hyved zichzelf de kindsheid in. De ouderdom en aftakeling nabij vindt de volwassene zijn rust en kind eindelijk weer terug.

Als een gek rijd ik door de gangen van het verzorgingstehuis. In de winter van mijn leven waan ik mij autocoureur. Een jongensdroom wordt werkelijkheid. Jacky Ickx revives. De zusters kijken mij lachend aan. Daar rijdt die oude gek. Los van God. Sweet memories delven diep geluk. Gelouterd en gezegend is de gek die het kind voor altijd in zichzelf bewaard.


Toelichting:
Inzending Literatuurprijs Helmond 2010

Uitleg over Literatuurprijs Helmond:
> Literair Café Helmond
> Letterkundig Museum

Recensie ED:
> Luc de Rooy wint literatuurprijs 2010

Made in China

Klepper de klep. Folder hunderddreizig wurmt zich door mijn brievenbus. Kleurrijk vuurwerk springt in mijn oog. Fireworks van El Blanco. De Wit heeft mij weer weten te vinden. Dit jaar besluit ik de folders niet meteen weg te gooien maar te onderwerpen aan mijn kritische oog. Ik vreet oorlogspoëzie verhuld in boeketjes maffe woorden. Een bloemlezing uit het Verre Oosten. 60 Salvo’s van 5 luchthuilers met knetter. 4 Mega en 3 super vuurpijlen met burst en enorm boeket. 36 Shots vuurwerkgeweld met zilveren tail uitlopend in crackling, eindigend in rode palmboom. Ballrockets, terug van weggeweest. Geven door shellvulling tot 50% meer effect. Een Romeinse kaars met zware thunders wordt gevolgd door groene peony.

Ik maak mijn eigen show. Met 2 roman candles, 4 mines, 5 cakes en 4 prachtige pijlen. Ik lanceer 1000 shots luchthuilers met een noodgang de ruimte in en wens mezelf succes. Ik voorzie alles van dubbele effecten. Van groene flash, zilveren fish en rode ratelband. Bengaalse vlammen laat ik volgen door groene, blauwe en paarse sterren, eindigend in crackling chrysanten en flitsende coconuts. Fluitend zoemende caps vliegen rond in rood en zilver. Hemelse effecten voor een ware liefhebber.

Mini multi kleuren fonteinen met grondbloemen barsten uit in lemon en pink. Cakeshots maken zich op voor een symfonie van nieuwe effecten. Een gouden regen met daverende beuken en zilverstaarten volgt. Tolle Lola stijgt krijsend op met in de lucht een harde knal en zilveren boeket. 30 Knallers groot kaliber en Mega Silver Line pijlen geven heavy thunder. EAR PROTECTION REQUIRED. Een grote puntzak juniorvuurwerk zit vol rotjes.

Wilde wieven staan op springen. Zij vormen een klein irritant potje met hummers erin. Een leuke tante heeft maar liefst 14 verschillende soorten kruit in huis. Gedonder in een doos. In korte tijd stampt deze pot rode en blauwe sterren de lucht in. Zij weet van aanpakken. Met witte en groene sterren versiert zij op felle wijze, prachtig de lucht. Een super pot laat de muren trillen in de straat. Een stiekeme droom voor iedere man.

Ik blader de folder verder door. Het namencircus houdt niet op. Dancing Devils, Close 2 Heaven, For Your Eyes Only, Kick Ass, Womanizer, Ex-Girlfriend of is het Ex-Grilfriend? Aftershock, Big blast, Red Blitz, B-witched, Naughty Screamers, Maxi Justus, Blow, Legal, Big Mc Thunder, Wild Boys, Magic Candle, Energetic, Full Size, Wiggle Wiggle, Big Balls Of Fire, Cyclone, Earthquake, Vertical limit, Shockwave, Moonstone, Black Bermuda, Bumperbox, Nitro, Orka, Rock ‘n Roll, het is één grote Hitparade.

Ik sla de folders dicht. Made in China doet de kassa ook dit jaar weer rinkelen, ongeacht recessie, ongeacht de dikte van de beurs. Een laatste blik op de seizoensfolder doet mij nog gniffelen. Op iedere pagina prijkt een consequent doorgevoerde spelfout. Er is sprake van verassing. Dat noem ik nog eens een verrassing. Ik knal het nieuwe jaar in. Met de ultieme superpijlaanbieding: From China with love. Voor slechts 50 yuan. Big business.

Mien Bang

Ook gepubliceerd op website Gek op Klanten

Kerst op Ameland

Het is guur op het strand en we lopen hand in hand. Zanderige wind vliegt langs onze oren. Een bakje troost dan maar. We nestelen ons in een donkerbruine kroeg. Uit de muziekboxen klinkt weemoedig de hese stem van Tom Waits. In een hoekje tuurt een lonesome soul in zijn glas. Eilandleed druipt van hem af.

Het is kerstavond. Mijn vriendin en ik vieren één jaar samenzijn. Langzaam stroomt de kroeg vol, met eilanders en verdwaalde wandelaars. Een kleurrijke mix. Eilanders in kersttenue en wandelaars in hikekostuum. Bing neemt het over van Tom en ‘Jinglebells’ klingelt vrolijk door de kroeg. Too much voor de lonesome soul. Hij veert uit zijn stoel omhoog, heft het glas en zingt met dubbele tong:

“Sedert eeuwen hield het stand
Zelfs bij't woeden van de golven
Schoon er dierbaars ligt bedolven
Bij't golfgeruis weergalmt het strand
''U heb ik lief, oud-Ameland''

Uit volle borst zingen alle eilanders het Amelander volkslied mee:

“Vrienden, waar g' ooit zwerft te land
Of op d' ongewisse baren
Laat der vad'ren deugd niet varen
't Weerklinke luid op oude trant
''wij hebben lief ons Ameland."

De tongen komen los en nieuwe liederen worden ingezet. Ook de wandelaars doen mee. Niet de lonesome soul, hij staart weer droef voor zich uit. Rond twaalven drukken mijn vriendin en ik de snor. Voldaan van zee, zang en drank. We slapen bij Amelanders thuis. Ons wordt een bovenkamer aangewezen. En jawel, een tweepersoonsbed. Een luxe voor arme studenten. In no time heeft de slaap ons overmeesterd.

Om twee uur ’s nachts word ik wakker. Ik hoor gestommel in de kamer. Mijn vriendin is blijkbaar het Noorden kwijt want ze stapt aan de verkeerde kant in bed. Zeker naar het toilet geweest. Ze voelt koud en knokig aan en ze ruikt naar alcohol. Wat is hier aan de hand? Ze voelt niet als vriendin. De adrenaline stroomt plots door mijn lijf.

Ik draai me om. Mijn vriendin ligt gewoon naast mij te slapen. Wie is in hemelsnaam die man die zich naast mij vlijt? Wat te doen? Ik maak mijn vriendin wakker en fluister haar toe: “Geen paniek, er ligt een vreemde vent bij ons in bed”. De situatie dringt nu pas goed tot mij door. Ik duw de vreemde naakte gast uit bed en kaffer hem uit. Wat doe jij hier? Wegwezen, opzouten! Verward stamelt hij enkele woorden uit: huis, bed, vroeger, relatie. Onhandig trekt hij zijn kleren aan en verdwijnt als een dief in de nacht.

De huisbazin is wakker geworden en geeft verklaring. Het is haar zoon. Wij slapen in zijn vroegere bed en kamer. Tot voor kort woonde hij samen met zijn vriendin. De relatie is sinds kort beëindigd. Hij wist niet dat er gasten waren. Excuses alom.
Bekomen van de schrik keren mijn vriendin en ik terug in bed. De volgende ochtend ligt een zielig hoopje mens op de bank te slapen. Ik herken de lonesome soul van gisteren. Och, arme. Zijn laatst gezongen couplet komt bij mij weer boven:

“Eenvoud, kuisheid en verstand
Sierden t' allen tijd de vrouwen
Die ons eiland gaf t'aanschouwen
Blijf zo het sieraad van ons land
O meisjelief van Ameland”

Geschreven in het kader van een schrijfopdracht (themacolumn) op ColumnX (onder alias Raad_wie_ik_ben).
Onderwerp: Kerstmis